Al-Hol
Al-Hol arabcha: ٱلْهَوْل | |
|---|---|
| Shaharcha | |
| 36°23′29.04″N 41°9′5.04″E / 36.3914000°N 41.1514000°E G OKoordinatalari: 36°23′29.04″N 41°9′5.04″E / 36.3914000°N 41.1514000°E G O | |
| Mamlakat | Suriya |
| muhofaza | Al-Hasaka |
| tuman | Hasaka |
| Markazi balandligi | 452 m |
| Rasmiy til(lar)i | arab tili |
| Aholisi (2004) |
3,409[1] |
| Vaqt mintaqasi | UTC+2 |
Al-Hol (arabcha: ٱلْهَوْل, al-Hawl, soʻzma-soʻz tarjimasi: botqoqlik, Al-Hawl, al-Hole, al-Hool, al-Houl shaklida ham aytiladi, Suriyaning shimoli-sharqidagi Hasaka muhofazasidagi, Shimoliy va Sharqiy Suriya avtonom maʼmuriyati nazorati ostidagi shaharcha. 22 munisipalitetlardan iborat Al-Hol kichik tumanining maʼmuriy markazi. 2004-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, shaharchada 3 409 kishi istiqomat qiladi[1]. Shaharchada Al-Hol qochoqlar lageri joylashgan.
Fuqarolar urushi davrida al-Hol Islom davlati kuchlari tomonidan bosib olinib, Suriya shimoli-sharqidagi IShIDning asosiy tayanchlaridan biriga aylandi. 2015-yilning 13-noyabrida al-Hol SDK tomonidan qoʻlga olindi, bu yangi tashkil etilgan SDKning birinchi strategik muvaffaqiyati sifatida baholandi[2].
Infratuzilmasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Shaharning shimolida viloyat markazini Iroq chegarasi bilan bogʻlaydigan muhim yoʻl kesishmasi joylashgan. Shimoli-sharqiy shoxobchasi Tall Hamis va Rabia chegara punkti tomon, janubi-sharqiy tarmogʻi Sinjar togʻlari tomon yoʻnalib, shahardan janubi-sharqqa oʻtib, taxminan 20 kilometr (12 mi) dan keyin Maxfar Umm Jaris chegara oʻtish joyiga yetib boradi.
Shahar ilgari Suriya armiyasi tomonidan foydalanilgan va 2013-yil fevralida tashlab ketilgan foydalanilmay qolgan harbiy bazalar bilan oʻralgan.
Al-Hol qochoqlar lageri[tahrir | manbasini tahrirlash]
1991-yil boshida, Fors koʻrfazi urushi paytida, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Qochqinlar boʻyicha Oliy Komissarligi al-Holning janubiy chekkasida Suriya hukumati bilan hamkorlikda faoliyat yuritgan qochqinlar lagerini tashkil qildi[3]. Al-Hasakadagi boshqa lager bilan birga u Iroqdan kelgan kamida 15 000 qochqinga boshpana bergan[4]. 2003-yilda Iroqqa bostirib kirish va keyingi Iroq urushidan soʻng, lager Iroq va Suriya chegarasidagi uchta lagerdan biri sifatida qayta ochildi, Iroqda yashovchi falastinlik qochqinlar yangi oʻrnatilgan Iroq hukumati tomonidan taʼqiblar tufayli koʻchib oʻtdi[5].
Fuqarolar urushi va Suriya Demokratik kuchlari al-Hol shahrining egallab olinishi kontekstida 2021-yil fevralidan boshlab al-Hol lagerida 60 000 dan ortiq qochqinlar istiqomat qilgan[6]. Bu odamlarning 40 mingdan ortigʻi 2018-yil dekabridan soʻng SDK va IShID oʻrtasidagi shahar uchun ikki oylik shiddatli jangdan qochib, Bagʻuz Favqoniy shahridan tinch aholini ommaviy evakuatsiya qilishda kelgan. Lagerga olib boradigan yoʻl boʻylab, jumladan, IShID xodimlarini tekshirish markazlaridagi sharoitlar oziq-ovqat, suv, boshpana va tibbiy xizmatlarning cheklanganligi bilan „oʻta ogʻir“ deb taʼriflangan. Yordam tashkilotlari qochqinlar lageridan dizenteriya va boshqa kasalliklar paydo boʻlishidan qoʻrqishdi. Birlashgan Millatlar Tashkilotining taʼkidlashicha, 2018-yil dekabridan 2019-yilning martigacha 84 kishi, asosan bolalar al-Hol yoʻlida vafot etgan[7], asosan gipotermiya tufayli olamdan oʻtgan. Lagerdagi 500 ga yaqin oila IShID jangarilarining oila aʼzolari, jumladan, koʻp sonli xorijiy fuqarolardir. Biroq ular va lagerning boshqa aʼzolari oʻrtasida takroriy zoʻravonlik sodir boʻlganidan keyin ular lagerning alohida qoʻriqlanadigan qismida saqlanadi[8][9].
2021-yilning yanvar va fevral oylarida 21 kishi Islom davlati hujralari tomonidan oʻldirildi, bu Suriya Inson huquqlari observatoriyasi „Al-Hol mini-davlati“ deb taʼriflagan joyda soʻnggi oylarda oʻldirilganlar sonidan uch baravar koʻp[6][10].
Fuqarolar urushi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Suriya kurdlari YPGning Sharqiy al-Hasaka hujumi davomida Islom davlati jangarilari Hasaka sharqidagi katta hududlardan, jumladan Tell Hamis va Tell Brakdan chiqarib yuborildi. Al-Hol atrofidagi janubi-sharqiy Hasaka qishloqlari esa viloyatdagi IShIDning soʻnggi tayanch nuqtalaridan biri boʻlib qoldi.
2015-yil oktyabr oyida kurd YPG militsiyasi va ularning hamkorlari, jumladan sunniy arab Shammar qabilasining al-Sanadid kuchlari SDKni tashkil qilish uchun birlashganda, al-Sanadidlar yetakchisi Bandar al-Humaydiy "al-Hol va ash-Shaddodani „Islomiy davlat“dan zudlik bilan ozod qilishni" ustuvor vazifa qilib qoʻydi.
2015-yil oktyabr oyi oxirida, Hasakadagi muvaffaqiyatli jangdan soʻng, SDK Tell Hamisdan janubga qarab asta-sekin olgʻa siljib, al-Hol hujumini boshladi. 11-noyabrda ular Xotuniyani egallab olishdi va 12-noyabrda al-Holni shimoli-sharqdan va janubdan oʻrab olish uchun koʻl atrofida janubga qarab harakatlanishdi. 13-noyabrda al-Hol qoʻlga olindi, bu SDKning birinchi strategik muvaffaqiyati hisoblandi[2]. Keyingi kunlarda SDK Abu Hajirat Xuatana va Xuvaytila qishloqlari atrofidagi IShID qoʻlidagi hududni olish uchun gʻarbga qarab oldinga siljidi.
Geografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Shahar al-Hasakadan 40 kilometr (25 mi) sharqda, qurib qolgan ‘Aţā Allāh vodiysi janubiy qirgʻogʻida joylashgan. Vodiy qurigan boʻlsa-da, shaharning janubida joylashgan Ayn al-Hol bulogʻidan hali ham suv chiqadi. Yaqin atrofdagi qishloqlar shimolda Shayx Maʼad ziyoratgohi bilan birga vodiyning narigi tomonida joylashgan.
Iqlimi[tahrir | manbasini tahrirlash]
| iqlimi | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Koʻrsatkich | Yan | Fev | Mart | Apr | May | Iyun | Iyul | Avg | Sen | Okt | Noy | Dek | Yil |
| Oʻrtacha maksimal, °C | 10,9 | 13,5 | 17,3 | 22,6 | 29,8 | 36,1 | 39,7 | 39,5 | 34,7 | 28 | 20,4 | 13,1 | 25,5 |
| Oʻrtacha harorat, °C | 6,6 | 8,3 | 11,6 | 16,3 | 22,6 | 28,4 | 31,7 | 31,4 | 26,8 | 20,8 | 14,1 | 8,3 | 18,9 |
| Oʻrtacha minimal, °C | 2,3 | 3,1 | 5,9 | 10,1 | 15,5 | 20,8 | 23,8 | 23,4 | 18,9 | 13,6 | 7,9 | 3,6 | 12,4 |
| Yogʻingarchilik meʼyori, mm | 70 | 52 | 49 | 56 | 26 | 1 | 0 | 0 | 1 | 15 | 25 | 56 | 351 |
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 „2004 Census Data for Nahiya al-Hawl“ (ar). Syrian Central Bureau of Statistics. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 7-noyabr. Also available in English: UN OCHA. „2004 Census Data“. Humanitarian Data Exchange.
- ↑ 2,0 2,1 Master. „The Syrian Democratic Forces seize the town of al- Hol in the eastern countryside of al- Hasakah“. Syrian Observatory For Human Rights. 2015-yil 17-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 14-noyabr.
- ↑ World refugee report 1992 Bureau for Refugee Programs, Amerika Qoʻshma Shtatlari davlat departamenti: — 158 bet.
- ↑ The World Guide: A View from the South 2005/06 Third World Institute: . Oxfam, 2005 — 533 bet. ISBN 978-1-904456-11-7.
- ↑ The Palestinian Strategic Report 2007 Mohsen Moh'd Saleh: . Bayrut: Al-Zaytouna Center, 2007 — 357 bet. ISBN 978-9953-500-676.
- ↑ 6,0 6,1 „Syria refugee camp 'womb' for new generation of IS extremists as killings surge“. Sky News (2021-yil 18-fevral). Qaraldi: 2021-yil 20-fevral.
- ↑ „At least 84 die fleeing Daesh in Deir Ezzor in east Syria: UN“. Arab News (2019-yil 1-mart). Qaraldi: 2019-yil 13-mart. „At least 84 people, two thirds of them children, have died since December on their way to Al-Hol camp in northeastern Syria after fleeing Daesh in the Deir Ezzor region, the United Nations said on Friday.“.
- ↑ „Flash Update 1: Displacement from Hajin, Deir-ez-Zor Governorate“. UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (2019-yil 4-fevral). Qaraldi: 2019-yil 13-mart. „The camp currently hosts more than 35,000 people and has largely surpassed its maximum capacity. Since 22 January 2019, some 10,000 people have arrived at the camp, straining response capacities.“.
- ↑ Romeo Langlois, James Andre.. „FRANCE 24 exclusive: The battle-hardened foreign jihadi brides trapped in Syria“. France 24 (2019-yil 8-fevral). Qaraldi: 2019-yil 13-mart. „Almost all of the women in the Kurdish-controlled al-Hol camp in northeastern Syria are foreign nationals who travelled to Syria at the height of the IS group’s so-called caliphate. They are held in a fenced-off area away from the other camp residents.“.
- ↑ „21 murders so far in 2021 | Iraqi refugee shot dead in „Al-Hawl mini-state“ • The Syrian Observatory For Human Rights“ (en-US). Syrian Observatory For Human Rights (2021-yil 20-fevral). Qaraldi: 2021-yil 20-fevral.
